Państwowość prawna
Państwo prawa charakteryzuje podział władzy oraz powiązanie władzy państwowej z ustawą i konstytucją.
Pod względem funkcjonalnym rozróżnia się między władzą ustawodawczą (legislatywą), władzą wykonawczą (egzekutywą) i władzą sądowniczą (judykatywą). Funkcje te są przypisane niezależnym organom państwowym (parlamentom, rządowi, sądom). Zgodnie z Ustawą Zasadniczą wszystkie organy państwowe, również ustawodawca, podlegają porządkowi konstytucyjnemu. Administracja i sądy są związane ustawą i prawem. Wszelka władza państwowa najważniejszym celem swojego działania powinna uczynić poszanowanie i ochronę godności człowieka (Art. 1 Ustawy Zasadniczej). Jednostce gwarantuje się prawa podstawowe, na które może się powoływać wobec państwa. Jeśli ktoś uważa, że działania państwowe naruszyły jedno z jego praw podstawowych, ma do dyspozycji drogę prawną aż do skargi konstytucyjnej, co oznacza, że decyzja organu administracyjnego może zostać sprawdzona przez niezależne sądy.
Sądownictwo Republiki Federalnej Niemiec składa się z pięciu gałęzi:
- Sądy powszechne, jak np. sąd rejonowy, są sądami właściwymi w sprawach karnych i cywilnych łącznie ze sprawami małżeńskimi i rodzinnymi.
- Sądy pracy są sądami właściwymi dla sporów prawnych wynikających ze stosunku pracy.
- Sądy administracyjne są sądami właściwymi dla wszelkich procesów publicznoprawnych w prawie administracyjnym.
- Sądy do spraw socjalnych orzekają w sporach dotyczących ogólnej dziedziny ubezpieczenia społecznego.
- Sądy finansowe zajmują się sprawami podatków i opłat.
Orzecznictwem zajmują się w Niemczech niezależni sędziowie zawodowi. Większość sędziów ustanawiana jest dożywotnio i w swoim orzecznictwie związana jest tylko ustawą i prawem.
Prokuratorzy zajmują się postępowaniami karnymi. Na nich spoczywa obowiązek dochodzenia i wyjaśnienia sprawy, jeśli zachodzi podejrzenie popełnienia czynu karalnego.
Adwokaci wykonują wolny zawód jako niezależni doradcy i przedstawiciele we wszystkich sprawach prawnych. Ich wynagrodzenie jest uzależnione od określonych opłat. Osoby o niskich dochodach mogą zostać zwolnione z kosztów procesowych.