Devlet ve Hukuk

Anayasa

“İnsanın onur ve haysiyeti dokunulmazdır. Tüm devlet erki ona saygı göstermek ve onu korumakla görevlidir” (GG, Madde 1, Paragraf 1).

(1)”Federal Almanya Cumhuriyeti, demokratik ve sosyal bir federal devlettir. (2) “Egemenlik tümüyle halkındır. Halk, egemenliğini, seçimler ve oylamalar aracılığıyla ve yasama, yürütme ve yargı yetkileriyle donanmış özel organlar eliyle kullanır. (3) Yasama anayasal düzene, icra kuvveti ve yargı yasaya ve hukuka bağlıdır.” (GG. Madde 20, Paragraf 1,2 ve 3).

“Das Grundgesetz” (kısaltılmış: GG) Federal Almanya Cumhuriyeti’nin anayasasıdır. Devletin temel sistem ve değer kararları diğer Alman yasalarını bağlayıcı şekilde maddeler halinde anayasaya yazılmıştır. Bunlar özellikle kişinin anayasa tarafından garanti altına alınan temel haklarını kapsar. Anayasa, sadece parlamento üyelerinin ancak üçte iki oy çokluğuyla ve Federal Konsey’in (Bundesrat) üçte iki oy çokluğuyla değiştirilebilir.

Federal Parlamento ve Federal Konsey

Federal Cumhuriyetin parlamentosu başkent Berlin’deki “Bundestag”dır. Bundestag seçilmiş parlamento milletvekilleri tarafından oluşur. Seçim sistemi çoğunluk ve nispi temsil sistemlerinin bir karışımıdır. Bundestag’daki üyeliklerin yarısı seçim bölgelerinde direkt olarak seçilmiş kişilere, diğer yarısı ise seçime katılmış partilerin listeleri üzerinden seçilmiş olanlara verilir.

Bundestag en yüksek yasal organdır. Federal yasalar Bundestag tarafından yapılır.

16 federal eyalet ise parlamenter demokrasi sistemi içerisinde çalışma yaparak siyasal kararları etkilemeye çalışır. Bundan dolayı bir dizi yasa ve yönetmelikler sadece federal eyaletlerin birlikte çalışmaları sonucu karara bağlanır. Federal eyalet temsilcilerinin toplanma yeri ‘Bundesrat’tır (Federal Konsey). Bundesrat Berlin’dedir ve üyeleri eyalet hükümetlerinin temsilcileridir.

www.bundestag.de

www.bundesrat.de

Bundestag toplantılarının yapıldığı meclis binasının ismi Rayştag’dır (Reichstag). Bu bina 19. yüzyılda Alman İmparatorluğu döneminde inşa edilmiştir. Reichstag ismi bu dönemden gelir.

Bundestag’daki görevli politikacılar milletvekilleridir. Kendileri parlamento üyesi sayılır (Mitglieder des Bundestages; Kısaltılmış: MdB).

Federal Cumhurbaşkanı ve Federal Başbakan

Federal cumhuriyetin devlet başkanı cumhurbaşkanıdır (Bundespräsident). Bundespräsident’in görevi politik bir karar alma yetkisi olmadan devleti temsil etmektir. Kendisinin görev süresi beş yıldır ve Federasyon Kongresi tarafından seçilir. Federasyon Kongresi, Federal Meclis üyelerinden ve toplam aynı sayıda eyalet parlamentolarının nispi seçim sistemine göre seçecekleri üyelerden oluşur.

Hükümet başkanı Federal Şansölye / başbakandır (Bundeskanzler). Kendisi ve diğer bakanlar (örneğin dışişleri, maliye ve içişleri bakanı) kabineyi veya hükümeti oluşturur. Anayasaya göre Bundeskanzler politikanın ana yörüngesini tespit eder. Bu çerçevede, her federal hükümet bakanı kendisinin çalışma alanını, kendi sorumluluğu altında bağımsız olarak yönetir. Bundeskanzler seçimi için Bundestag üyelerinin oy çokluğuna gereksinim vardır.

www.bundespraesident.de

www.bundeskanzler.de

www.bundesregierung.de

• Konrad Adenauer, CDU (1949-1963)
• Ludwig Erhard, CDU (1963-1966)
• Kurt Georg Kiesinger, CDU (1966-1969)
• Willy Brandt, SPD (1969-1974)
• Helmut Schmidt, SPD (1974-1982)
• Helmut Kohl, CDU (1982-1998)
• Gerhard Schröder, SPD (seit 1998)

Federal Anayasa Mahkemesi

Federal Anayasa Mahkemesi en yüksek yargı organıdır ve Karlsruhe kentindedir. Anayasa mahkemesi vatandaşların anayasa ile ilgili konulardaki davalarına bakar ve yasaların anayasa hukukuna uygunluğunu kontrol eder. Federal Anayasa Mahkemesi hakimleri giydikleri resmi robalardan dolayı halk arasında ‘Rote Roben’ (kırmızı cübbeliler) olarak adlandırılır.

www.bundesverfassungsgericht.de

Federal Eyaletler

Federal Almanya Cumhuriyeti 16 federal eyaletten oluşur. Bunlardan üçü “Kent eyaleti” (Stadtstaaten) konumundadır. Bu eyaletler Berlin, Bremen ve Hamburg’dur. Her eyaletin hükümeti ve parlamentosu vardır. Hükümet başkanları aynı zamanda başbakandır. Kent eyaletlerinde hükümet başkanına, birinci veya hükümet eden belediye başkanı da denir. Eyalet parlamentosu seçimleri genel seçimlerden bağımsız olarak yapılır. Seçim dönemleri eyaletten eyalete göre değişiktir. Bazılarında dört yılda bir, bazılarında beş yılda bir seçim yapılır.

Seçimler

Bundestag ve eyalet parlamentosu milletvekilleri genel, doğrudan, serbest, eşit ve gizli oyla 18 yaşını bitirmiş Alman vatandaşları tarafından seçilir. Reşit yaşa gelmiş herkes seçilme hakkına sahiptir.

Federal Parlamento Seçimleri

Federal parlamento seçimleri her dört yılda bir yapılır. Eyalet parlamentosu seçimlerinde de olduğu gibi seçme hakkına sahip olanlar iki oy verirler. Direkt oyla (Erststimme) seçim bölgesindeki aday seçilir (çoğunluk seçim sistemi). İkinci oyla (Zweitstimme) seçime katılan partinin listesi seçilir (nispi seçim sistemi). İkinci oy daha önemlidir. Zira partilerin aldıkları oylar, parlamentodaki temsil oranlarını belirler. Eğer bir parti seçimlerde yüzde beşin üzerinde oy almışsa (yüzde beşlik seçim barajı) veya en az üç seçim bölgesini direkt oylarla kazanmışsa parlamentoda temsil hakkına sahiptir.

Bir partinin Bundestag’daki milletvekilleri parti gurubu oluştururlar. Genelde birden fazla partinin gurubu bir koalisyon oluşturur. Bu durum Bundestag’daki oylamaların başarıyla sonuçlanmasını sağlar. Koalisyon grupları aynı zamanda genelde hükümet başkanını veya Federal Şansölye’yi ve bakanları seçmek için gerekli çoğunluğu oluştururlar. Federal hükümet ülkenin icra organıdır ve yasa yapma girişim hakkına sahiptir.

www.bundeswahlleiter.de

Eyalet Parlamentosu ve Avrupa Parlamentosu Seçimleri

Her dört veya beş yılda bir 16 eyalette parlamento (Landtag) seçimleri yapılır.

Avrupa Parlamentosu için seçimler tüm Avrupa’da aynı anda her beş yılda bir yapılır. “Europaparlament”, Avrupa Birliğinin (kısaltılmış: AB) parlamentosudur. AB bünyesinde halen 25 ülke vardır. Federal Almanya Cumhuriyeti AB’nin kurucu üyesidir. AB ülkelerinin vatandaşları Almanya’nın herhangi bir yerleşim bölgesinde Avrupa parlamentosu seçimlerine katılabilirler.

Avrupa Parlamentosu İnternet adresi www.europarl.eu.int

Yerel Seçimler

Bundestag ve Landtag (eyalet parlamentosu) seçimlerinin dışında belediye olan yerlerde belediye meclisi üyelikleri için yerel seçimler yapılır. Bu organlar genel olarak yerel parlamento olarak anılırlar. Federal ve eyalet yasaları çerçevesinde yerel yönetim kurumları bağımsız olarak çalışırlar. Genelde bu sisteme ‘özerk yerel yönetim sistemi’ denilir. Belediye olan yerlerin en yüksek temsil organı belediye başkanı (Bürgermeister) veya kaymakamdır (Landrat).

Yabancılara Seçim Hakkı ve Yabancılar Danışma Kurulu

Genel seçim hakkı Alman vatandaşlarına verilmiştir. Alman pasaportuna sahip olmadan da belli şartlarda seçime katılma olanağı vardır.

Örneğin AB vatandaşları 1994 yılından beri yerel seçimlere aktif ve pasif olarak katılabilme hakkına sahiptir. Bu hakka sahip olabilmek için en az üç aydır aynı beldede oturma şartı aranır.

Pasif ve aktif seçim hakkı sadece seçme hakkını değil seçilme hakkını da içerir. AB ülkeleri vatandaşları Avrupa Parlamentosu seçimlerine, eğer kendi ülkelerinde seçime katılmak istemiyorlarsa, Almanya’da katılabilirler. Eğer AB ülkeleri vatandaşları Almanya’da ilk kez seçime katılıyorlarsa, bulundukları yörenin seçmen listesine yazılmaları gereklidir.

Belediyelerin seçim büroları bu konuda bilgi verirler. Üçüncü ülke vatandaşları (Almanya ve AB ülkeleri dışındaki ülkeler) Bundestag, eyalet, yerel ve Avrupa Parlamentosu seçimlerine katılma hakkına sahip değillerdir. Üçüncü ülke vatandaşlarının yerel politikaya etkide bulunabilmeleri için bir danışma kurulu olarak çalışan Ausländerbeirat’lar (yabancılar danışma kurulu) katılım için tek olanaktır. Bu kurullar bir dizi Alman kentinde yerel politika bazında çalışmaktadır. Bu kurul üyesi yabancıların bazıları oturdukları yörede yapılan ve sadece yabancıların katıldığı seçimle danışma kuruluna seçilirler.

Bölgenizde yabancılar danışma kurulu olup olmadığı, seçimlerinin nasıl yapıldığı ve nasıl çalıştığı konularında bilgileri belediyeden öğrenebilirsiniz.

Bu konudaki diğer bilgileri federal yabancılar danışma kurulundan da (Bundesausländerbeirat) öğrenebilirsiniz www.bundesauslaenderbeirat.de.

Partiler

Partiler özgür-demokratik sistemin anayasal temel parçasıdır. Halk tarafından kurulan partiler siyasi iradenin oluşumuna katkıda bulunurlar ve Bundestag ve eyalet parlamentolarında temsil edilmek isterler. Bundan dolayı siyasi hedeflerinin ciddi olması, bunun için garanti vermeleri ve iç düzenlerinin demokratik ilkelere uygun olması şarttır.

Aşağıda halen Bundestag’da temsil edilen partilerin alfabetik listesi verilmiştir:

• Birlik 90/YEŞİLLER (Genelde “Yeşiller” olarak adlandırılır)
  www.gruene.de
• CDU – Hristiyan Demokrat Birliği
  www.cdu.de
• CSU – Hristiyan Sosyal Birliği (CDU’nun kardeş partisidir ve sadece Bavyera Eyaletinde temsil edilir)
  www.csu.de
• FDP – Hür Demokrat Parti (“Liberaller” olarak adlandırılır)
  www.fdp.de
• PDS – Demokratik Sosyalist Parti
  www.pds-online.de
• SPD – Almanya Sosyal Demokrat Partisi
  www.spd.de

Üye olma konularında partilerin yerel bürolarından bilgi alınabilir. Genelde partilere üye olmak için Alman vatandaşlığına gerek yoktur. Bundestag’da temsil edilen partilerden başka bir dizi ufak parti de bulunmaktadır. “DVU”, “Republikaner” veya “NPD” gibi partiler aşırı milliyetçi radikal sağ partilerdir.

Almanya’daki politika, toplum, kültür ve bilim dalları üzerine geniş bilgi Federal Politik Eğitim Merkezi’nden sağlanır. Aynı merkezde Federal Anayasa ‘Grundgesetz’ de bulunur.

Berliner Freiheit 7
53111 Bonn
Telefon: 01888 / 515-0

www.bpb.de

Ayrıca: Politik eğitim merkezleri ile ilgili bilgileri eyaletlerde bulunan bürolarından da alabilirsiniz.

Hukuk Devleti

Kuvvetler ayrılığı prensibi ve devlet gücünün yasalara ve anayasaya bağlılığı hukuk devletinin ana özelliğini oluşturur.

Yasama, yürütme ve yargı organları arasında işlevsel ayrım vardır. Bağımsız devlet organları (parlamento, hükümet, mahkemeler) bu işlevleri üzerlenir. Alman anayasasına göre, yürütme de dahil olmak üzere tüm devlet organları anayasal düzene tabidirler. İdari birimler ve mahkemeler yasa ve hukuka bağlıdır. Tüm devlet erki insanın onur ve haysiyetini korumakla (Federal Almanya Anayasası, Madde 1) yükümlüdür. Herkes temel haklara sahiptir ve bu çerçevede devlete karşı hakkını arayabilir. Eğer kişiler devlet organlarınca temel haklarına zarar verildiği kanısına varırlarsa, anayasa mahkemesine kadar uzanan yolda yasal haklarını arayabilirler. İdarenin aldığı kararların doğruluğunu bağımsız mahkemelerde kontrol ettirme olanağı da vardır.

Federal Almanya’da yargı yetkisi beş bölümden oluşur:

• Evlilik ve aile hukuku gibi konuları da kapsayan medeni ve ceza hukuku davalarına bakan sulh mahkemeleri.
• İş ilişkileriyle ilgili anlaşmazlık konularına bakan iş mahkemeleri.
• İdari mahkemeler idare hukuku ile ilgili tüm kamu davalarına bakarlar.
• Sosyal sigorta sistemi çerçevesinde oluşan anlaşmazlıklara bakan sosyal mahkemeler.
• Vergi ve harçlarla ilgili davalara bakan vergi mahkemeleri

Almanya’da yargısal karar verme yetkisi meslekten hakim bağımsız kişiler tarafından kullanılır. Hakimlerin büyük çoğunluğu ömür boyu atanmıştır ve sadece yasa ve hukuka bağlı olarak karar verirler

Savcılar ceza davalarıyla ilgilenirler. Cezai durumla ilgili şüpheli olayları araştırıp, aydınlığa çıkarmakla görevlidirler

Avukatlar bağımsız danışman ve savunucu olarak her türlü yasal durumla ilgilenirler. Avukatlık ücretleri tespit edilmiş harç tarifelerine göre ödenir. Düşük gelirliler adli yardım isteminde bulunabilirler.

Çoğulculuk ve Alternatif Destekçilik

Politik ve toplumsal tartışmalar esasta siyasi partiler, ekonomik ve mesleki çıkar gurupları, halk girişimleri, bilimsel kurumlar ve basın yayın organları tarafından belirlenir ve yürütülür. Toplumsal tartışmalarda ve düşünce oluşmasında genel bir çoğulculuktan bahsedilir. Haberlerde isimleri sık geçen tanınmış ve büyük kuruluşların listesi ekte verilmiştir. Aynı politik, sosyal, ekonomik veya kültürel amaçlara ulaşmak için vatandaşların kurduğu birliklere halk girişim gurupları (Bürgerinitiative) denir. Alternatif destekçilik (Subsidiarität) toplumsal-etik bir kuraldır ve kişisel becerilerin, sorumluluğun ve özgür karar verme yeteneklerinin gelişmesini destekler. Bu kural çerçevesinde Almanya’da kamuyla ilgili bir dizi görev sivil kuruluşlar ve kiliseler tarafından yürütülür. Bu tür sivil kuruluşlar Almanya’da da İngilizce kısaltılmış şekliyle NGO (Non-Govermental-Organisation) olarak anılır. Polis emniyet görevi, yasal düzen ve ülke savunması gibi egemenlik haklarının dışında devlet, kamuyla ilgili olduğunca fazla görevi sivil kurum ve kuruluşlara (NGO’lar gibi) vermelidir. Bu tür görev dağılımına ‘Subsidiarität’ (ek destekleme) kuralı denir. Devlet ancak sivil kurumlar ve NGO’lar görevlerini başaramazsa veya başarmada yetersiz kaldıklarında devreye girmelidir. Sosyal ve kültürel alanda çalışan bu kuruluşların finansmanı çoğunlukla devlet tarafından karşılanır.

Çocuklarla ilgili sorunlardan yaşlılara, aile danışmanlığından sağlık sektörüne değin bir dizi sosyal görev esas olarak refah kurumları (Wohlfahrtsverbände) tarafından yürütülür. Bu kurumun en tanınmışları “Arbeiterwohlfahrt (kısaltılmıs: AWO)” “der Paritätische Wohlfahrtsverband” ve Alman Kızıl Haç Örgütü “Das Deutsche Kreuz” (kısaltılmış: DRK). Bu kurumlar herhangi bir dini kuruluşa bağlı değillerdir. Ayrıca Protestan kilisesine ait olan “Diakonie” veya “Das Diakonische Werk”’, Katolik kilisesine ait olan “Caritas” da tanınan hayır kuruluşlarıdır. Genelde her kişi inancından bağımsız olarak bu kurumlardan herhangi birisine başvurabilir. Bu kurumlardan dışında da çeşitli kent veya bölgelerde dernek ve girişim gurupları sosyal, kültürel görevleri üstlenirler ve politik çalışmalar yaparlar.

Bu konularda çalışan gurupların adres listeleri (Organizasyonlar ve Başvurma Adresleri) bölümündedir.

İşverenler ve sendikalar, işverenlerin ve işçilerin haklarını ve sorumluluklarını pazarlık edip, yazılı bir sözleşme (toplu iş sözleşmesi) yapma hakkına sahiptir (Toplu iş görüşmesi özgürlüğü). Bu hak anayasa tarafından korunur. Toplu iş sözleşmelerinde minimum standartlar belirlenmiştir. Bu standartlardan farklı bir sözleşme maddesine, sadece işçilerin yararına ise izin verilir. Toplu iş sözleşmelerinde belirli iş karakteristikleri tanımlanarak ilgili ücret ve maaş grupları için geçerli ücret miktarları tespit edilir (ücret sözleşmesi). Ayrıca çalışma koşulları, çalışma süreleri ve izin hakları da tespit edilir.

Toplu sözleşme tarafı olan sendikalar, bağımlı olarak çalışanların (işçiler, memurlar, resmi memurlar, çıraklar) sosyal ve ekonomik çıkarlarını temsil ederler. Almanya’daki sendikalar devlete ve partilere bağımlı değildir. Endüstri birliği prensibine göre organize olmuş tek tip sendikalardır. İşveren sözcüğü çoğu zaman işveren birliklerinin kısaltması olarak da kullanılır, örn. Federal Alman İşverenler Birliği (BDA) veya Federal Alman Endüstri Birliği (BDI).

Ayrıca, bkz. Bölüm Ferdi ve Kolektif İş Hukuku.