Podręcznik o Niemczech  > Polityka i prawo  > Prawo o cudzoziemcach  > Obywatele UE i członkowie ich rodzin

Obywatele UE i członkowie ich rodzin

Obywatele UE w granicach Unii Europejskiej cieszą się dalekoidącą wolnością swobodnego przemieszczania się. Oznacza to, że mogą się zasadniczo swobodnie przemieszczać w granicach UE. Chronią ich przy tym dalekoidące zakazy dyskryminacji wynikające z prawa europejskiego, które zasadniczo zakazują, by obywatele UE byli traktowani inaczej niż obywatele danego kraju. Jednakże również tu obowiązuje zasada: nie ma reguły bez wyjątku. Wolność swobodnego przemieszczania się w Unii Europejskiej nie jest (jeszcze) nieograniczona. Pewne wymagania prawa o cudzoziemcach i formalności obowiązują również w odniesieniu do obywateli UE.

Hiperlink: www.europa.eu.int/eures

Informacja: Wyczerpujące informacje dla obywateli UE znajdziecie Państwo w Internecie pod adresem Hiperlink: www.europa.eu.int/citizensrights oraz pod jednolitym, bezpłatnym numerem telefonu 00 800 6 7 8 9 10 11 dostępnym w Państwa języku z każdego z 25 państw członkowskich.

Pracobiorcy i osoby prowadzące własną działalność

Istotą wolności przemieszczania się jest możliwość udawania się do innego państwa członkowskiego w celach zarobkowych. Dlatego też obywatele UE chronieni są prawem europejskim, jeśli np. świadczą usługę w innym państwie członkowskim lub korzystają z usług, jeśli chcieliby osiedlić się jako osoby prowadzące własną działalność lub podjąć zatrudnienie jako pracobiorca.

Informacja: Uwaga: Obywatele UE mogą wjeżdżać do Niemiec bez wizy również w celu poszukiwania pracy. Osobom tym oraz członkom ich rodzin, o ile są obywatelami państwa członkowskiego UE, z urzędu wystawia się zaświadczenie o prawie pobytu. Dlatego też obywatele UE nie muszą występować do urzędu ds. cudzoziemców o pozwolenie na pobyt. Muszą jednak w odpowiednim terminie zgłosić się w urzędzie meldunkowym (Meldebehörde), np. „Einwohnermeldeamt“. W czasie poszukiwania pracy na podstawie prawa europejskiego nie przysługuje prawo do (niemieckich) świadczeń państwowych służących zabezpieczeniu egzystencji (zasiłek dla bezrobotnych II lub pomoc społeczna).

Prawo pobytu

Obywatele UE są uprawnieni do wykonywania działalności zarobkowej. Nie potrzebują w tym celu osobnej zgody Federalnej Agencji Pracy. Dla obywateli UE obowiązują szczególne ograniczenia w odniesieniu do statusu urzędnika państwowego, i tylko w odniesieniu do wykonywania uprawnień suwerennych (np. policja). Urząd ds. cudzoziemców może jednak zażądać, by dana osoba wykazała prawo do swobodnego przemieszczania się. Pracobiorca może wykazać to np. poprzez oświadczenie pracodawcy o gotowości do zatrudnienia.

Informacja: Uwaga: w odniesieniu do obywateli UE z większości nowych państw członkowskich (Estonia, Łotwa, Litwa, Polska, Słowenia, Słowacja, Czechy i Węgry) obowiązują regulacje przejściowe w szczególności wówczas, gdy rozpoczynają nowy pobyt w Niemczech, przy podjęciu działalności zarobkowej w charakterze pracobiorcy. Mogą oni być zatrudniani tylko za zgodą Federalnej Agencji Pracy. W odniesieniu do wydania zezwolenia na pracę dla obywateli UE obowiązują zasadniczo te same wymagania, co w przypadku zgody na zatrudnienie obywateli państw trzecich, którzy rozpoczynają pobyt w celu podjęcia zatrudnienia (zob. powyżej Prawo pobytu obywateli państw trzecich). Obywatele UE z nowych państw członkowskich mają jednak pierwszeństwo przed tymi obywatelami państw trzecich. Na razie regulacje przejściowe obowiązują do 30 kwietnia 2006, jednak nie dłużej niż do 30 kwietnia 2011.

Obywatele UE, którzy od pięciu lat przebywali w Niemczech zgodnie z prawem, mają prawo nadal przebywać w Niemczech, niezależnie od zaistnienia warunków niezbędnych do wolności przemieszczania się. Dotyczy to również ich małżonków lub partnerów życiowych oraz dzieci znajdujących się na ich utrzymaniu. W odniesieniu do dzieci poniżej 16 roku życia obowiązuje to tylko wówczas, jeśli w Niemczech przebywa również jedna z osób uprawnionych do wychowania.

Tego prawa pobytu nie narusza przejściowa niezdolność do pracy na skutek choroby, wypadku lub niezamierzonego bezrobocia. Niezależnie od pierwotnego statusu pracobiorcy szereg osób otrzymuje uprawnienie do pobytu, nawet jeśli nie wykonuje już w Niemczech działalności zarobkowej (np. osoby nie zdolne do podjęcia pracy z powodu wypadku przy pracy).

Informacja: Uwaga: do wykonywania niektórych zawodów wymagane są określone zaświadczenia o kwalifikacjach. Unia Europejska stara się doprowadzić do harmonizacji uznawania dyplomów. Informacje na ten temat można znaleźć w Internecie pod adresem Hiperlink: www.europa.eu.int/citizensrights.

Sprowadzenie rodziny

Kwestia sprowadzenia rodziny do obywateli UE przebywających w Niemczech w celach zarobkowych jest uregulowana bardzo korzystnie. Prawo dołączenia do członka rodziny mają

Informacja: Uwaga: Prawo sprowadzenia rodziny obejmuje także krewnych, będących obywatelami państw trzecich (a więc nie będących obywatelami UE). Tutaj obowiązuje jednak też zasada, że – w odróżnieniu od obywateli UE – osoby te mogą zasadniczo podlegać obowiązkowi wizowemu według ogólnych zasad (zob. powyżej), a więc przed wjazdem do Niemiec muszą uzyskać wizę. (Nawet jeśli ze względu na nowe regulacje prawa europejskiego w pewnych okolicznościach możliwe jest uzyskanie wizy lub innych wymaganych dokumentów dopiero po wjeździe na teren Niemiec, zaleca się by w tych wypadkach postarać się o wizę przed wyjazdem do Niemiec).

Studenci, emeryci i inne osoby z UE posiadające zabezpieczenie finansowe

Również w sytuacji, gdy obywatele UE chcą mieszkać w Niemczech nie pracując ani nie wykonując żadnej innej działalności gospodarczej, osoby te są chronione i uprzywilejowane na mocy prawa europejskiego. Jeśli starsi obywatele UE chcą żyć w Niemczech i utrzymywać się z emerytury z innego państwa członkowskiego, to mają do tego całkowite prawo. To samo dotyczy osób, które nie utrzymują się z emerytury, lecz ze swojego majątku. Obywatele UE mogą też przybywać do Niemiec w celu podjęcia studiów.

Wymienione grupy muszą jednak posiadać wystarczające środki do życia i ubezpieczenie zdrowotne dla siebie oraz członków swych rodzin. Ewentualnie muszą też wykazać to w urzędzie ds. cudzoziemców. W przypadku studentów z reguły wystarczy zwykłe oświadczenie.

Osoby studiujące mogą przybyć ze swoim małżonkiem i dziećmi, ewentualnie mogą oni dołączyć do osoby studiującej. W przypadku zarejestrowanego partnerstwa życiowego (zob. wyżej) również partner, względnie partnerka tej samej płci ma prawo dołączyć do swojego partnera. Inne osoby uprawnione do swobodnego przemieszczania się mogą przybyć także wraz z krewnymi w linii wstępnej (dziadkami).

Warunkiem jednak zawsze jest to, aby krewni ci mieli rzeczywiście zapewnione utrzymanie.